Bananın qaralması bir neçə biokimyəvi proseslə bağlıdır. Bu proseslər nəticəsində bananın qabığında qara ləkələr və ya tam qaralma müşahidə edilir. Banan yetişdikcə yumşalıb şirinləşməsi onun dadını artırır, lakin bu, meyvənin tez köhnəlməsi və ya üzərindəki qara ləkələrin çoxalması ilə nəticələnir. Bananın qaralmasının əsas səbəbkarlarından biri etilen hormonudur. Qısaca bildirim ki, bananlar yetişdikcə etilen adlı hormon istehsal edir. Bu zaman etilen qazı ifraz edilir. Qeyd edim ki, etilen qazı bitkilərin yetişməsini tənzimləyən təbii bir hormon kimi fəaliyyət göstərir. Banan yetişəndə hüceyrə divarları zəifləyir və meyvə yumşalmağa başlayır. Bu yumşalma prosesi ilə birlikdə meyvənin şəkər tərkibi artır və banan daha şirin olur. Beləliklə etilen, bananda şəkər səviyyəsini artıraraq onu daha da şirinləşdirir; lakin yüksək şəkər miqdarı bananın qabığının rəngini dəyişərək tez bir zamanda qaralmasına səbəb olur. Qaralmanın digər səbəbkarı polifenol oksidaz (PPO) fermentidir. Belə ki, b

"Kasıb" və "kusub" sözləri Azərbaycan dilində sinonimlərdir və hər ikisi maddi imkansızlığı ifadə edir, yəni yoxsul və ya az təminatlı insan anlamında işlənir. Lakin "kasıb" daha ümumi və ədəbi bir sözdür, gündəlik danışıqda da geniş istifadə olunur. "Kusub" isə daha çox dialektik bir ifadədir və bəzi bölgələrdə işlənir. Mahiyyətcə bu, hər iki söz yoxsulluğu ifadə edir, lakin işlənmə dairələri və üslub fərqləri mövcuddur.

Qanqal (Cirsium), əsasən çəmənliklərdə, dağətəyi və dağlıq ərazilərdə rast gəlinən çoxillik bir bitkidir. Bəzi növlərinə ən çox yaylaq ərazilərində, quru otlaq sahələrində və meşəliklərdə rast gəlinir. Tikanlı yarpaqları, möhkəm gövdəsi və çiçəkləri ilə tanınır. Çiçəkləri bənövşəyi, çəhrayı və ya ağ rəngdə ola bilər. Çoxlu növləri var; elmə 383 növü məlumdur. Bu növlərdən bəziləri həm dekorativ məqsədlərlə yetişdirilir, həm də müalicəvi xüsusiyyətləri ilə tanınır; bəziləri isə aqrar sahələrdə alaq otu kimi qəbul edilir. Qanqal dünya əczaçılıq sənayesində müxtəlif dərman preparatlarının tərkibinə daxil edilib. Xalq təbabətində də qanqal çox geniş istifadə olunur. Hər bir növün ekoloji xüsusiyyətləri və yayılma əraziləri müxtəlifdir. Qanqal növləri əsasən Şimali Amerika, Avropa və Asiyada yayılmışdır. Qanqal Azərbaycanda da, demək olar ki, bir çox bölgələrimizdə, çöllərdə, yol kənarlarında, günəşli sahələrdə, tarlalarda, biçənək və otlaqlarda rast gəlinir. Tikanlı olma səbəbindən əksər

Bu yay Quba rayonunda intensiv yağışlar nəticəsində baş vermiş güclü sel daşqınları səbəbindən iyulun 29-da Quba-Xınalıq yolunun 42-ci kilometrində uçan körpü hələ də bərpa olunmayıb. Dağ kəndlərinin əhalisi bu körpünün yenidən qurulmasını səbirsizliklə gözləyir. Ərazidə yaşayan Şahdağ xalqlarının özləri orada piyada keçidi üçün müvəqqəti taxta pilləkənlər düzəldiblər. Bu körpü Qubanı Cek, Əlik, Haput, Qalayxudat, Xınalıq kəndləri və Bostankeş yaşayış məntəqəsi ilə birləşdirir. Uçan körpünün o tayında qalan sakinlər və bu istiqamətə gələn sakinlər, eləcə də turistlər və qonaqlar yaranmış vəziyyətdən çox əziyyət çəkirlər. Nəqliyyat vasitələrinə təklif olunan alternativ Quba-Susay-Xınalıq yolu ilə hərəkət isə sürücülərə çox uzaq olduğundan, həmin yolla gediş-gəlişə üstünlük verilmir. Əlik, Haput, Cek kəndinin sakinləri yolu qısaltmaq üçün Əlik kəndinin girişindən UAZ, "Niva" və digər nəqliyyat vasitələri ilə çaydan keçirlər. Çayda su artanda isə bu, mümkünsüz olur. Görək körpün

Dünyanın Vatikandan da kiçik dövləti qurulur. Bu İslam dövləti olacaq. Belə bir ölkənin yaradılması Avropada – Balkan yarımadasının cənub-qərbində yerləşən Albaniyada nəzərdə tutulub. Belə ki, Albaniya özünün "Vatikan şəhəri"ni yaratmağı planlaşdırır. Lakin bu şəhər İslami şəhər olacaq. Hər şey planlaşdırıldığı kimi getsə, Paytaxt Tiranada yaradılacaq yeni mikro dövlət " Bəktaşi Təriqətinin Suveren Dövləti " adlanacaq. Nəticədə isə bu dövlət, Vatikan şəhərinin yalnız 1/4-i böyüklüyündə, dünyanın ən kiçik dövləti olacaq. Bu 10 hektarlıq torpaq sahəsinin öz idarəetməsi, pasportları və sərhədləri olacaq. Son siyahıyaalmaya görə 2,4 milyon nəfər əhalisi olan Albaniyada 1,1 milyon nəfər müsəlman var. Onların da 115.644 nəfəri Bəktaşi təriqətinə mənsubdurlar. Dərviş "Baba Mondi" təriqətin hazırki ruhani lideridir. İslam dinində mövcud təriqətlərdən biri olan sufi inanclı Bəktaşilik müəyyən qədər şiəliyə yaxındır. XIII əsrdə Türkiyədə qurulub, Osmanlı Türki

Kamala Harris kimdir? Bu gün sizə amerikalı siyasətçi, hüquqşünas və ABŞ-nin hazırkı vitse-prezidenti olan Kamala Harris haqqında danışacağam. ABŞ Prezidenti Co Bayden partiyasının həftələrdir davam edən təzyiqlərindən sonra seçki yarışından geri çəkilərək, vitse-prezident Kamala Harrisi dəstəklədiyini və bunun indiyədək verdiyi ən düzgün qərar olduğunu bəyan edib. Bəs Kamala Harris kimdir və onun siyasi karyerası haqqında nələri bilməliyik? Kamala Devi Harris 20 oktyabr 1964-cü ildə Kaliforniya ştatının Oklend şəhərində mühacir ailəsində dünyaya gəlmişdir. Anası Şyamala Qopalan Hindistandan ABŞ-yə tələbə olaraq gələn bioloq, atası Donald Harris isə Yamaykadan ABŞ-yə təhsil almaq üçün gələn qaradərili iqtisad professorudur. Onun yeddi yaşı olanda valideynləri boşanıblar. Kamala ali təhsilini Houvard Universitetində və Kaliforniya Universitetinin Hastings Hüquq Kollecində tamamlayıb. Kamala Harris hüquq sahəsində karyerasına Kaliforniya ştatının Alameda dairəsində başlayıb. Daha

Bəşəriyyət tarixində ən böyük vulkan püskürməsi – Yaponiyanın Kikai vulkanı Yaponiyanın Kobe Universitetinin yapon vulkanoloq alimləri bəşəriyyət tarixində ən böyük vulkan püskürməsinin izlərini aşkar ediblər. Həmin hadisə 7300 il əvvəl Yaponiyanın Küsü adası yaxınlığında baş verib. Püskürmənin mənbəyi Kikai sualtı vulkanı olub. Aparılan araşdırmalarda bu supervulkanın 7300 il əvvəl Yaponiyanın cənubunda mövcud olmuş Jomon sivilizasiyasını məhv etdiyi məlum olub. Qədim Jomon sivilizasiyası ilk yapon icması kimi tanınan qrup olaraq, balıqçılıq və ovçuluqla məşğul idi. Kikai vulkanı son 140 min il ərzində ən azı 3 güclü kataklizm meydana gətirib. Yeni araşdırmada tədqiqatçılar onlardan ən sonuncusunun gücünü qiymətləndirib, vulkan ərazisindəki dərinliyin ətraflı xəritəsini yaratmaq üçün seysmik məlumatlar toplayıblar. Xəritədə geniş sualtı çöküntülər aşkar edilib. Komanda uzaqdan idarə olunan sualtı robotlardan istifadə edərək, bir neçə yerdən çöküntü nüvələrini nümunə götürüb. Seysmik m

Sizə şair dostum təqdim edirəm. O, Anar Məcidzadə dir. Anar Məcidzadə heç də sıradan bir şair deyil, həm də publisistdir, jurnalistdir, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. O, həm də dövlət qulluğunun kiçik müşaviridir, mənim həmkarımdır, eyni qurumda çalışırıq. 8 ildən çoxdur onunla tanış və dərhal da dost olmuşuq. Bir-birimizlə çoxlu zarafatlarımız var... Hətta deyərdim ki, onun yaradıcı fəaliyyətinin əsas tənqidçilərindən biriyəm. Onunla dost olandan bəri onun dostları ilə də dostlaşmışam. Əgər "Dostluq zəncirinin möhkəmləndirilməsində xidmətlərinə görə" adlı bir mükafat olsaydı, inanın ki, o mükafatı qazanmağa ən layiqli namizədlərdən biri məhz dostum Anar Məcidzadə olardı. Arada mən də şeir yazıram. Gah yazıram, gah da yazmıram. Konkret desək, ürəyim istəyəndə yazıram. Anar isə dayanmadan yazır; çünki onun ürəyi həmişə yazmaq istəyir. Beləcə yaza-yaza artıq 7-ci kitabı çap olunub. Amma 1998-ci ildən bədii yaradıcılıqla məşğul ol

Doğma kəndim Cek kəndi ilə bağlı olan bu hekayəni feysbuk dostum olan şair, yazıçı, publisist Əsəd Qaraqaplan yazıb. Çox bəyəndiyim üçün bloqumda paylaşmağı uyğun gördüm. Xınalığa çatmamış Cek kəndi var; yolu iki tərəfdən keçən bu kəndin girəcəyində bir uşaq dayanmışdı: 10-12 yaşlarında. Yanında da bir neçə qoyun-quzu. Bu ağappaq, qırmızıyanaq uşağı elə bil indicə başqa dünyadan – göy üzündən paraşütlə endirmişdilər. Dünyanın bu ucqar yerində hər kəsdən qaçmağa hazırlaşırmış kimi bir duruşu var idi. Sarı saçlarını elə bil qazan qapağı qoyub kəsmişdin; başı bir az da ağı soyulmuş soyutma yumurtaya oxşayırdı.  Adəti üzrə – belə bir adət var axı, şəhərdən gələnlər özlərini sevimli göstərmək üçün ətrafdakılara, illah da uşaqlara salam verir, yeri gəldi-gəlmədi, yol soruşurlar – qabaq pəncərədən başımı çıxarıb ona salam verdim və anında aldığım reaksiya mənə qəşəng dərs oldu. Uşaq acıqla orta barmağını qaldırıb salamımı eləcə aldı. Sanki demək istədi ki, rədd ol get də yolunla, niyə mənə sa

Yaxın gələcəkdə geniş yayılacağı, əmək bazarında ən çox tələbatın olacağı proqnozlaşdırılan peşələrdən biri şəhər fermeri peşəsidir. Artıq o qədər də populyar, kütləvi olmasa da bu peşə ilə məşğul olanlar var. Zaman keçdikcə müxtəlif məhsulların yetişdirilməsi üçün evlərin damlarında və binaların fasadlarında bağ və bostanların salınması böyük şəhərlərdə trendə çevrilməkdədir. Gələcəkdə bu cür bağ və bostanların daha da geniş yayılması şəhərlərdə havanın çirklənməsi, yaşıl sahələrin olmaması, vətəndaşların təbiətdən təcrid edilməsi, ərzaq çatışmazlığı və qida təhlükəsizliyi kimi problemlərin həllinə yardım göstərə bilər. Xüsusilə də əhalinin artması nəticəsində kənd təsərrüfatına yararlı torpaq sahələri də yaşayış məntəqələrinə çevrilməkdədir ki, bu da əkinçilik, bitkiçilik, heyvandarlıq üçün yeni yolların tapılmasını zərurətə çevirir. Ona görə də damda əkinçilik, şaquli meşə salınması, bir sözlə hər bir boş yer kənd təsərrüfatı üçün qiymətləndirilə bilər. Bu zaman bitkilərə qulluq et

Araşdırmalarımdan daha birini diqqətinizə təqdim edirəm. Bu araşdırmam 7 noyabr 2014-cü ildə " kultura.az"da  dərc olunub. Əliş Kərəmli. Mənbə: commons.wikimedia.org Hörmətli oxucu! Barəsində bəhs etdiyim şəxs haqqında, eşitdiyim vaxtdan müəyyən araşdırmalar aparsam da, hələlik ki, bu barədə elmi-akademik mənbələrlə rastlaşmamışam. Amma bu mövzu ilə bağlılığı olan bir sıra ədəbiyyatların adını çəkmək istərdim; hansı ki, bu məqaləni hazırlayarkən onlardan müəyyən qədər istifadə etmişəm. Onu da qeyd edim ki, bu mövzu ilk dəfə tanınmış jurnalist, görkəmli tədqiqatçı, mərhum Oqtay Eldəgəz tərəfindən gündəmə gətirilmişdir. *Sergey Borodinin “Dmitriy Donskoy” (1941) tarixi romanı. Həmin romanda Əliş bəy və onun vətəninə dair qısa məlumatlar yer almışdır;  *“Səhra pələngi” ləqəbli, Ərəb Şərqində İngiltərə Xüsusi Xidmət İdarəsinin məşhur kəşfiyyatçısı Henri Lourensin xatirələri (“Görülməyən surətlər” əsəri, rusca, səh. 173. Dövlət Siyasi Nəşriyyatı – Qospolitizdat, Moskva, 1957);  *Y

Əbu Turxan. Mənbə:  Facebook İllər öncə mediada bir imza meydana çıxdı: Əbu Turxan . Onun insan, cəmiyyət, sevgi, ağıl, mənəviyyat, əxlaq və başqa mövzulardakı aforizmləri, rübailəri və şeirləri qəzetlərdə çap olunmağa başladı. Son illərdə isə sosial şəbəkələrdə mütəmadi olaraq Əbu Turxan imzalı aforizmlərə rast gəlmək olur. Bəs fenomenə çevrilmiş Əbu Turxan kimdir? Əbu Turxan fəlsəfə elmləri doktoru, professor Səlahəddin Xəlilov un təxəllüsüdür. 1999-cu ildə onun oğlu anadan olur və adını türk adı olan Turxan qoyur. Səlahəddin müəllim sonradan həm türklüyü ifadə edən, həm də Şərq, türk-islam fəlsəfəsi ənənəsini özündə cəmləşdirən "Əbu Turxan", yəni "Turxanın atası" təxəllüsünü götürür; bu imza ilə "Ədəbiyyat" qəzetində bir səhifə şeirləri çıxır. Çoxları bunun orta çağ ədəbiyyatı nümunələri olduğunu düşünürlər. Sonradan başqa mətbuat orqanlarında da Əbu Turxanın elm, sənət, ədəbiyyat, mənəviyyat, ağıl, məhəbbət mövzusunda silsilə aforizmləri çap olunur. B

“Facebook”dakı alqı-satqı qruplarının birində maraqlı bir alıcı gördüm. O, elan edib ki, iri buynuzlu heyvanların ödündən çıxan daşları (ing. Cow Gallstones) alır. Həmin statusun şərhlərində və internetdə araşdıranda da bu barədə maraqlı məlumatlar, iddialarla qarşılaşdım. Məsələn: *Guya bu daşlar alternativ tibbdə istifadə edilir. 50 qramı azı 3000 manat imiş; *Çində qramını 65$-a alırlarmış. Hətta donuzdan çıxan daşlar tibb sahəsində istifadə edilirmiş; *Bu daşlar kosmetoloji prosedurlarda istifadə olunurmuş; *Hepatiti müalicə etmək üçün və qaraciyərlə bağlı digər xəstəliklərin sağalmasında istifadə olunurmuş; *Bir Türkiyə şirkəti isə inəklərin öddaşlarının 1 kq-nı 15 min dollar qarşılığında Honkonqa satırmış; *və sairə bu kimi iddialar sosial şəbəkələrdə geniş yayılıb. Amma bu barədə heç bir rəsmi məlumat tapa bilmədim. Ehtimal ki, bu da son illərin fırıldaqçılıqlarından biridir. Bu öd daşları yalnız bəzi kolleksiyaçılar üçün maraqlı ola bilər.